support@icik-academy.com
Alibaba Group Holding Limited เจ้าของแบรนด์ Alibaba จัดตั้งโดย Jack Ma (บัณฑิตจาก Hangzhou Normal University) เป็นกิจการข้ามชาติที่ดำเนินธุรกิจด้านเทคโนโลยี ที่มีบริการ E-commerce, Retail, Internet, และเทคโนโลยี จัดตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 28 มิถุนายน ค.ศ. 1999 ที่เมืองหางโจว มลฑลเจ้อเจียง มีบริการเครือข่ายแบบ C2C, B2C, B2B ให้บริการทั้งคนจีนและคนทั่วโลก (Alibaba Group, 2025b)
แรงบันดาลใจในการจัดตั้ง Alibaba ของ Ma มาจากการเดินทางไปสหรัฐอเมริกาในฐานะมัคคุเทศก์ ซึ่งเป็นอาชีพที่เขาจะทำได้หลังจากจบการศึกษา และไปสมัครงานในที่ต่าง ๆ และที่ทำงานเหล่านั้นล้วนแต่ปฏิเสธ แม้กระทั่งร้าน KFC ที่สหรัฐอเมริกา เพื่อนแนะนำให้เขาสมัครใช้บริการ Amazon เพื่อซื้อสินค้าจากระบบซื้อขายออนไลน์ ซึ่งเขาไม่รู้จักมาก่อน และเขาพบว่าในระบบของ Amazon ไม่มีสินค้าจากจีนให้บริการ และไม่มีภาษาจีน เพราะในช่วงนั้น ระบบเครือข่ายอินเตอร์เน็ตของจีนเลือกที่จะใช้ระบบ Single Gateway ทำให้ไม่มีความสะดวกในการเชื่อมโยงระหว่างจีนกับประเทศอื่น นอกจากนั้น ภาษาจีนก็เป็นเรื่องยุ่งยากต่อการทำความเข้าใจสื่อสารกับโลก ความคิดเบื้องต้นของ Ma คือ ควรจะนำเอาสินค้าจากจีนเข้ามาวางจำหน่ายในพื้นที่ E-commerce ของ Amazon ซึ่งมีโอกาสที่เขาจะทำรายได้อย่างมากมาย เพียงแค่เขาเป็นผู้สร้างระบบรวบรวมและจัดการสินค้าเหล่านั้น เพราะ Amazon ได้ลงทุนด้านระบบและการจัดจำหน่ายไว้แล้ว หรือควรจะทำอีกแบบหนึ่ง คือ เป็น Amazon ของจีน แล้วเชื่อมกับพื้นที่ของโลก แต่ทางเลือกนี้ จะติดขัดตรงที่การใช้อินเตอร์เน็ตของประชาชนจีนมีเพียง 1% ของประชากรรวม (ยังไม่เป็นที่รู้จัก/เป็นที่แพร่หลาย)
Ma ตัดสินใจเลือกแนวทางที่สอง เพราะต้องการให้ระบบ E-commerce เป็นเสมือนหนึ่ง Infrastructure ของประเทศและคนจีน ให้คนจีนได้มีโอกาสเรียนรู้และพัฒนาตนเองไปพร้อมกับการเกิดขึ้นของ ICTs คอมพิวเตอร์ อินเตอร์เน็ต อีเมล ฯลฯ
การจัดการ Alibaba ได้จัดแบ่งสำนักงานใหญ่ของบริษัทในช่วงเริ่มต้นไว้ 2 แห่ง คือ สำนักงานใหญ่หางโจวและฮ่องกง ที่หางโจวเป็นศูนย์กลางของภาคปฏิบัติการ ในขณะที่ฮ่องกง เป็นศูนย์กลางสำหรับการประสานงานติดต่อกับนักลงทุน (ระดมทุน)
Lesson-learned
การเริ่มต้น หรือตัวแบบธุรกิจของ Alibaba ต่างไปจาก Amazon อย่างน้อย 2 เรื่องด้วยกัน คือ หนึ่ง ในขณะที่ Amazon สร้างธุรกิจร้านเช่าหนังสือออนไลน์แบบ B2C Model เป็นการสร้างธุรกิจที่พร้อมให้บริการกับผู้บริโภคได้เลย เพราะการได้มาซึ่งหนังสือเช่า หรือผลิตภัณฑ์ สินค้าต่าง ๆ ก็เป็นเรื่องที่ Amazon สร้างจัดหาได้ไม่ยากนัก เพราะสังคมอเมริกันมีการใช้อินเตอร์เน็ตกันอย่างแพร่หลาย แต่จีน มีการใช้งานเพียง 1% โอกาสที่ Ma จะรวบรวมสินค้าจึงเป็นเรื่องที่เป็นไปได้ยาก ในขณะเดียวกัน คนทั่วไปก็รู้จักเรื่องเหล่านี้ในวงแคบ ด้วยเหตุดังกล่าวนี้ Alibaba จึงเกิดขึ้นเพื่อเป็นเครื่องมือสำหรับการติดต่อสื่อสารกันระหว่าง SMEs ด้วยกัน เพราะเป็นกลุ่มคนและธุรกิจที่มีโอกาสรู้จัก เข้าถึง และใช้งานได้มากกว่าคนทั่วไป รูปแบบของการสร้างธุรกิจของ Alibaba และ Ma กลับเป็นไปตามตัวแบบ B2B ที่เริ่มต้นด้วยจากการทำความเข้าใจต่อ SMEs ที่เป็นทั้งผู้ประสงค์จะขาย หรือประสงค์จะซื้อ (ผลิตภัณฑ์และบริการ) เพื่อรวบรวมข้อมูลเข้าสู่ระบบค้าขายแบบ E-commerce ทั้งตามกระบวนการเข้าพบลูกค้า ตามกิจกรรมลูกค้าสัมพันธ์ จัดประชุม จัดอบรมตามโครงการสร้างความรู้ ฯลฯ และการสื่อสารผ่าน Mass Media เว็บไซต์ และอีเมล
สอง Ma ใช้เวลาสร้างธุรกิจ Alibaba ยาวนานถึง 15 ปี จึงสามารถนำบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ได้ ในปี ค.ศ. 2014 ไม่ได้จดทะเบียนที่เซี่ยงไฮ้ หรือฮ่องกง แต่เป็นตลาดนิวยอร์ก โดยมีกิจการแอปพลิเคชัน E-commerce ในเครือที่เป็นแบรนด์ที่โลกรู้จักอีกหลายรายการ เช่น Taobao และ Lazada ปัจจุบัน (ปี ค.ศ. 2024) มีรายได้ 130.35 พันล้านเหรียญสหรัฐ มีการจ้างงาน 204,891 คน (Macrotrends, 2025)
การสร้าง Alibaba ของ Ma เป็นการสร้างธุรกิจจากพื้นที่ที่ประชาชนในประเทศยังไม่มีความพร้อมในการใช้งานอินเตอร์เน็ต และ ICT (ต่างจาก Amazon ที่โลกมีการใช้งานมีจำนวนมากพอเป็นเบื้องต้น) ภายใต้สถานการณ์ที่จีนมีความคิดที่แตกต่างไปจากโลกตะวันตกในการพัฒนาเครือข่าย ICT ดังนั้น การที่มีหน่วยงานส่งเสริมงาน SMEs ให้รู้จักช่องทางของ E-commerce จึงเป็นหน่วยปฏิบัติการที่มีความสำคัญ (เช่นเดียวกับหน่วยส่งเสริมแนะนำการใช้อินเตอร์เน็ตชุมชนของ ITC e-Choupal ที่อินเดีย)
เรียบเรียงโดย
ดร.สุนทร คุณชัยมัง
สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนานวัตกรรมสังคม วิทยาลัยผู้นำและนวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยรังสิต
พฤษภาคม 2568
Reference
Alibaba Group. (2025a). Media Library. https://www.alibabagroup.com/en-US/resource-logos
Alibaba Group. (2025b). About Us. https://www.alibabagroup.com/en-US/about-alibaba
Macrotrends. (2025). Alibaba: Number of Employees 2011-2024 | BABA. https://www.macrotrends.net/stocks/charts/BABA/alibaba/number-of-employees
